Het programma kunststof op radio 1 vind ik nou niet echt onmisbaar. Vaak luister ik wel even als ik in de auto zit, maar het is toch niet vaak dat ik zo geboeid zit te luisteren als vanavond. Ik vond het jammer dat ik al thuis was, want het programma was nog niet afgelopen. Gast was Arjan Postma, boswachter van beroep. Een man met hart voor de zaak. Ik mocht vandaag wat vertellen aan twee nieuwe medewerkers over de rol van de afdeling finance binnen ons bedrijf, dat gaat toch een stuk minder enthousiast. Arjan vertelde een verhaal over de koolmees. De koolmees is geen lieverdje. Volgens Postma is de koolmees op de evolutionele ladder aan het veranderen in een roofvogel. In geval van honger vliegen ze een grot binnen en pikken daar vleermuizen dood om zich te goed te doen aan hun hersenen. Een mens doet niet veel anders, ik weet alleen niet of je nu ook kunt zeggen dat mensen in roofdieren aan het veranderen zijn.
Maar de koolmees heeft een enorme drang tot doorgeven van genen. Het is het verhaal van het vrouwtje, de sukkelman en de machoman. Het vrouwtje zoekt een sukkelman uit om voor haar jongen te zorgen, want dat kan ze niet alleen. Zo zitten er in een gebied van een hectare ongeveer tien vrouwtjes met een sukkelman opgescheept. De sukkelman is een expert in het zorgen voor jongen, daarom duldt het vrouwtje hem ook. Hij mag zelfs met haar paren. Maar nu komt het. In het midden van die hectare staat een boom, en daarin woont één enkele machoman. Na de paring van de sukkelman en het vrouwtje, rolt de sukkelman richting zijn kant van het bed en valt in slaap. Het vrouwtje kan met een speciale anti-conceptie beweging de bevruchting ongedaan maken en vliegt dan razendsnel naar de machoman om zich te laten bevruchten. De sukkelman heeft niks door en zal zorgen voor de jonkies in de veronderstelling dat ze van hem zijn. Ook hier een grote overeenkomst met de mens.
Een prachtig verhaal, en niet alleen een verhaal want zo schijnt het echt te gaan. Ik had het wel eens vaker gehoord. Het vrouwtje moet het vreemdgaan met de machoman stiekem doen. Als de sukkelman het ziet, gaat hij weg bij haar. Zo’n sukkel is het op de keper beschouwd dus ook weer niet. Er is sprake van een win-win-win situatie. Het vrouwtje krijgt de sterkste jonkies, de machoman geeft zijn genen door en de sukkelman mag paren en heel soms mislukt de anti conceptie en worden alsnog de sukkelige genen doorgegeven. Want anders zouden er geen sukkelmannen meer geboren worden en zou het koolmeesras uitsterven. Prachtig en hoe krijg je het allemaal zo waterdicht gespijkerd! Maar waar ik nu geen antwoord op kreeg: hoe weet het vrouwtje waar haar jongen vandaan komen? Hoe weet de machoman dat hij zijn genen doorgeeft? En hoe weet de sukkelman als hij gezien heeft dat het vrouwtje is vreemd geweest dat de jonkies niet van hem zijn? Is het een programma dat draait in de koolmeeshersenen, ook wel instinct genaamd, of weten koolmezen gewoon meer dan wij denken? In het geval van instinct zou je eigenlijk kunnen concluderen dat koolmezen kleine robotjes zijn die aangedreven worden door een computerprogramma. Compleet zinloos voor de koolmees, maar de programmeur moet er meer van weten. Russen wellicht?
Het is mij een groot raadsel hoe een koolmeesvrouw weet dat ze de bevruchting door de sukkelman ongedaan moet maken en even een nieuwe dosis genen moet ophalen bij de machoman. Hoe legt zij het verband tussen de paring en de jonkies? Er zijn natuurlijk mensen die dit soort dingen niet afvragen en het afdoen als instinct, maar dit zijn dezelfde mensen die honen als iemand zijn levensvragen laat oplossen door een geloof. Het is exact dezelfde redenering. Ik vraag me ook altijd af hoe mijn guppen weten dat ze een andere gup moeten lastigvallen en een neontetra met rust moeten laten. Ik denk dat het antwoord op deze vraag ligt verscholen in de gedachte dat een gup mij uit zou lachen om deze vraag. Als hij met mij kon praten zou hij zeggen: jij ziet toch ook het verschil tussen een mens en een aap? Tja, daar breng ik weinig tegenin.
Mack 
Als er maar één macho mannetje is wiens zaad verspreid wordt verklaard dat wel het aantal sukkel mannetjes. Degeneratie door incest.
LikeLike
Na dit gelezen te hebben begin ik de morgen met een glimlach.
LikeLike
Fien: uiteindelijk doe ik het daar allemaal voor. 🙂
LikeLike
Het is idd geen kwestie van weten, maar gewoon hoe het uitpakt. Richard Dawkins heeft daar diverse voorbeelden van in zijn boeken, en laat zien hoe soorten instabiel worden als er teveel van de ene of het andere soort exemplaar ontstaan. dus noodzakelijkerwijze krijg je inderdaad een soort die een stabiel evenwicht van sukkelmannen en machomannen heeft.
Bij de mensen pakt het zo uit dat tot aan het dertigste levensjaar de sukkelmannen geen schijn van kans maken, maar ze als de eierstokken beginnen te klepperen ineens zeer gewild raken en binnen de kortste keren achter de kinderwagen lopen. Zolang ze dat dan zelf ook maar willen is dat geen enkel probleem.
LikeLike
Je hebt het mooi samengevat trouwens
LikeLike
Instinct en geloof zijn twee heel verschillende dingen. Instinct komt van binnenuit, en zit in de genen. Geloof komt van buitenaf en wordt opgedrongen.
LikeLike
Ah, jij doet het ook af als instinct.
LikeLike
Heb jij een betere verklaring? Of zijn ze zo geprogrammeerd?
LikeLike
Instinct en geprogrammeerd is hetzelfde. Wat ik bedoel is dat dergelijk gedrag van dieren geen vragen oproept en algemeen geaccepteerd wordt terwijl als iemand iets onverklaarbaars verklaart door een Godsbestaan dan is dat omdat hij niet nadenkt. Mensen wisten vroeger niet waar kinderen vandaan kwamen, en er bestaan nog steeds mensen die dat niet weten. Een koolmees weet dat wel. Dat is vreemd. En waarom zou een dier een instinct hebben en een mens niet? Ook vreemd.
LikeLike
Toen ik 14 jaar was dacht ik dat je van zoenen kinderen kreeg.
En vanuit het raam in mijn werkhoek waar ik nu achter de laptop zit, zie ik een koolmees druk het huisje in en uit vliegen.
Dat is vast geen sukkelman om bij een hele grote tuin en daarachter nog het weiland een nest te maken.
Niets geen instinct. Die heeft goed uit zijn doppen gekeken.
LikeLike
Koolmezen weten helemaal niets. Ze volgen geen logica van oorzaak en gevolg. Ze doen wat in hun genen geprogrammeerd is en volgen dat, noem dat dan maar instinct. Mensen denken dat ze alles (moeten) kunnen verklaren. En als ze iets niet kunnen verklaren komt het van ‘God’.
LikeLike
Nee, jij weet niet hoe ze het weten en daarom komt het van het instinct. Zelfde redenering.
LikeLike
Instinct, of hoe je het ook noemen wilt, is in de genen opgeslagen. Door vele generaties trial en error heeft de koolmees in zijn genen alles opgeslagen wat hij moet weten. Maar hij ‘weet’ niets want hij kan het niet beredeneren. God is iets dat mensen hebben bedacht als oplossing voor alle vraagstukken en is niet in onze genen opgeslagen. Iets heel anders dus.
LikeLike
Dat heb jij goed uitgelegd Margo
LikeLike
Nou, ik vind het een vrij simpele redenering die voorbij gaat aan vele vragen die er zijn. Dit om de mens gerust te stellen die niet kan accepteren dat er iets bestaat wat ze niet kunnen aanvaarden. Waar is ons instinct? Koolmezen hebben voor 98% dezelfde genen als mensen.
LikeLike
Bestaan er ook koolmees sukkelvrouwtjes, net als bij de mensen?
LikeLike
Ons instinct is dat mannen bijvoorbeeld enorm lawaaiìerig worden op terrassen in de zomer als er aantrekkelijke vrouwen bij zitten. En dat sommige van die vrouwen daar dan intrappen is ook instinct. En dat mannen met zo groot mogelijke auto´s en salarissen willen pronken is instinct (vrouwen hebben natuurlijk ook instinct maar ik ben daar minder deskundig in). en dat we mensen die er wat anders uitzien niet vertrouwen is ook instinct. Maar daarom hebben we hersens, om dat te kunnen overrulen.
LikeLike
Want onze hersenen hebben ons flexibeler gemaakt, en in staat gesteld ons aan te passen aan veranderende omstandigheden. Software vs. voorgeprogrammeerde Hardware.
LikeLike
Instinct is iets dat ons moet waarschuwen voor gevaar. Instinctief en snel de juiste beslissing nemen als er geen tijd is om eerst alles te overwegen en rustig een keuze te maken uit de mogelijke oplossingen. Als we dat niet hadden waren we allang uitgestorven. Misschien dat we zonder die hersenen beter af waren geweest, want het maakt ook dat we aangeleerd hebben dat alles wat anders is, niet deugt, niet in ons straatje past en weg moet.
LikeLike
R van InR, ja dat zijn die vrouwtjes die het niet lukt om de anti conceptie te bewerkstelligen. Die geven de sukkelgenen dubbel door.
@laurent: waarmee je bedoelt dat succesvolle mannen hun hersenen niet gebruiken en de niet succesvollen wel, toch? In het kader van het voortbestaan der soort? In dat geval zou de herseninhoud aan het slinken moeten zijn en wordt het verschil tussen mensen en dieren kleiner.
LikeLike
Instinct zit in de hersenen…Beesten hebben hersenen en denken, want ze leren. Ik denk niet dat er een verschil is tussen de werking van hersenen van mensen en dieren, behalve dan het logische gedeelte dat mensen beter kunnen denken. Dus het instinct van mens en dier, en hun denken werkt op dezelfde manier. Het zou ook heel raar zijn als de evolutie een verschil zou hebben gemaakt bij het ontwikkelen van één zoogdier tegenover alle andere.
LikeLike
@mack: nee, beide strategieën zijn effectief. De terrasscheeuwers planten zich vaker voort, en de sukkelmannen planten zich effectiever voort per keer dat ze zich voortplanten.
Mens vs. dier: natuurlijk is de mens ook gewoon een dier, maar de mens heeft de neo-cortex, een deel van de hersenen dat geen enkel ander zoogdier heeft. Maar daaronder bevindt zich de laag die wij met alle zoogdieren delen, en veel van ons gevoelsleven speelt zich daar af, en dááronder zit het deel dat we met reptielen delen, en dan heb je het over primaire driften.
Wij hebben wel iets essentieel meer dan dieren, maar alles wat dieren hebben, hebben wij ook.
LikeLike
Leuk is wel dat bij de mensen de sukkelmannen wel degelijk machtige posities kunnen bereiken, vanwege de dominantie van die neo-cortex.
LikeLike
Je kunt je nu wel als neuroloog profileren maar de neo cortex komt bij alle zoogdieren voor hoor. 😉
LikeLike
Verdomd, je hebt gelijk! Wel is-ie bij mensen sterker ontwikkeld: “Humans have a large neocortex as a percentage of total brain matter when compared with other mammals. For example, there is only a 30:1 ratio of neocortical gray matter to the size of the medulla in the brainstem of chimpanzees, while the ratio is 60:1 in humans.[8]” http://en.wikipedia.org/wiki/Neocortex
LikeLike
Mensen hebben taal. Dat is een groot verschil met dieren. Hèt grote verschil.
LikeLike
En ze hebben poten. En een bek. Een kop. Staarten.
LikeLike
Sukkelman en machoman vliegen hier nu af en aan om de mezenballen op te peuzelen.
Zal ik hen straks in het voorjaar uit elkaar kunnen houden.
Voor nu vind ik het prima dat ze gezamenlijk op de bal spelen.
Of het in het voorjaar er minder netjes aan toe gaat maakt mij niet zoveel uit.
De Huwelijkse moraal van mensen is ook niet altijd even fris.
Vriendelijke groet,
LikeLike